Dobročinsvo prema roditeljima

Činjenje dobra roditeljima

Dobročinstvo prema roditeljima u Kur’anu

Uzvišeni Allah kaže: { وَاعْبُدُواْ اللّهَ وَلاَ تُشْرِكُواْ بِهِ شَيْئاً وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَاناً وَبِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَالْجَارِ ذِي الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالجَنبِ وَابْنِ السَّبِيلِ وَمَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ إِنَّ اللّهَ لاَ يُحِبُّ مَن كَانَ مُخْتَالاً فَخُوراً } “I Allahu se klanjte i nikoga Njemu ravnim ne smatrajte! A roditeljima dobročinstvo činite, i rođacima, i siročadi, i siromasima, i komšijama, bližnjim, i komšijama daljnjim, i drugovima, i putnicima-namjernicima, i onima koji su u vašem posjedu. Allah, zaista, ne voli one koji se ohole i hvališu.” (En-Nisa’, 36.) Allah, subhanehu ve te’ala, u ovom ajetu naređuje da se samo On Uzvišeni obožava i da Mu se niko ne smatra ravnim.

On, Uzvišeni sve stvara i opskrbljuje, svime vlada i sve uređuje i zbog toga jedini On Uzvišeni i zaslužuje da se obožava. Zatim, Allah, oporučuje dobročinstvo prema roditeljima. Naše roditelje Uzvišeni Allah je učinio razlogom našeg dolaska na ovaj svijet. Na mnogo mjesta u Kur’anu Allah,  spominje dobročinstvo prema roditeljima uz činjenje ibadeta samo Njemu Uzvišenom.

Zatim, Allah, nakon dobročinstva prema roditeljima, oporučuje dobročinstvo prema rodbini, kao što je došlo i u hadisu: “Sadaka udjeljenja siromahu je sadaka, dok udjeljenja nekom iz rodbine je sadaka i održavanje rodbinskih veza.” (Ibn Madže, 1844; Ahmed, 4/17-18; sahih li gajrihi.) Takođe, Uzvišeni Allah rekao je: { وَقَضَى رَبُّكَ أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَاناً إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِندَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلاَهُمَا فَلاَ تَقُل لَّهُمَا أُفٍّ وَلاَ تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلاً كَرِيماً .وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَقُل رَّبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيراً } “Gospodar tvoj zapovijeda da se samo Njemu klanjate i da roditeljima dobročinstvo činite. kad jedno od njih dvoje, ili oboje, kod tebe starost dožive, ne reci im ni: ‘Uh!’ – i ne podvikni na njih, i obraćaj im se riječima poštovanja punim. Budi prema njima pažljiv i ponizan i reci: ‘Gospodaru moj, smiluj im se, oni su mene, kad sam bio dijete, njegovali!’” (El-Isra’, 23-24.)

Allah, u ovom ajetu, takođe je spomenuo naredbu na obožavanje samo Njega Uzvišenog zajedno s naredbom na činjenje dobročinstva roditeljima. I budući da je čovjekov dolazak na ovaj svijet uslovljen Allahovom voljom i odredbom (jer ništa se ne događa bez Njegove, subhanehu ve te’ala, volje i odredbe), a zatim roditeljima; Svevišnji Allah je i naredio zahvalnost prvo Njemu a zatim zahvalnost roditeljima: { أَنِ اشْكُرْ لِي وَلِوَالِدَيْكَ } “Budi zahvalan Meni i roditeljima svojim.”

Ibn Abbas, radijallahu anhuma, kaže: “Objavljena su tri ajeta i u svakom ajetu dvije naredbe. Nijedna od tih naredbi neće biti primljena osim s drugom s kojom je i spomenuta u ajetu.

Prvi ajet: { أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ } ‘Pokoravajte se Allahu i pokoravajte se Poslaniku …’ (Muhammed, 33.) Pa, ko se bude pokoravao Allahu, subhanehu ve te’ala, a ne bude se pokoravao Poslaniku, sallallahu alejhi ve sellem, njegova pokornost Allahu, subhanehu ve te’ala, neće biti primljena.

Drugi ajet: { وَأَقِيمُواْ الصَّلاَةَ وَآتُواْ الزَّكَاةَ } ‘Obavljajte namaz i dajite zekat!’ (El-Bekara, 43.) Pa, ko bude obavljao namaz a ne bude izdvajao zekat, njegov namaz neće biti primljen.

Treći ajet: { أَنِ اشْكُرْ لِي وَلِوَالِدَيْكَ } ‘Budi zahvalan Meni i roditeljima svojim.’ (Lukman, 14.) Pa, ko bude zahvalan Allahu, subhanehu ve te’ala, a ne bude zahvalan svojim roditeljima, njegova zahvalnost Allahu neće biti primljena.” (El-Kebair, 41. str.) Uzvišeni kaže: { وَوَصَّيْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْناً عَلَى وَهْنٍ وَفِصَالُهُ فِي عَامَيْنِ أَنِ اشْكُرْ لِي وَلِوَالِدَيْكَ إِلَيَّ الْمَصِيرُ . وَإِن جَاهَدَاكَ عَلى أَن تُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا وَصَاحِبْهُمَا فِي الدُّنْيَا مَعْرُوفاً وَاتَّبِعْ سَبِيلَ مَنْ أَنَابَ إِلَيَّ ثُمَّ إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ } “Mi smo naredili čovjeku da bude poslušan roditeljima svojim. Majka ga nosi, a njeno zdravlje trpi, i odbija ga u toku dvije godine. Budi zahvalan Meni i roditeljima svojim, Meni će se svi vratiti.

A ako te budu nagovarali da drugog Meni ravnim smatraš, onoga o kome ništa ne znaš, ti ih ne slušaj i prema njima se, na ovom svijetu, velikodušno ponašaj, a slijedi put onoga koji se iskreno Meni obraća; Meni ćete se poslije vratiti i Ja ću vas o onome što ste radili obavijestiti.” (Lukman, 14-15.) Istaknuti učenjak, tabiin, Sufjan b. Ujejne, rahmetullahi alejh, kaže: “Ko klanja pet dnevnih namaza, zahvalio se Uzvišenom Allahu i ko poslije svakog namaza dovi za svoje roditelje, zahvalio se njima.” Kaže se da je zahvalnost Allahu, subhanehu ve te’ala, na blagodatima vjerovanja a zahvalnost roditeljima na blagodatima odgoja. U prethodno spomenutom ajetu je dokaz da je pokornost roditeljima obavezna u svim stvarima, izuzev stvari koje su ili grijeh prema Uzvišenom Allahu ili ostavljanje pokornosti Njemu, subhanehu ve te’ala.

Imam Sedin Agić